ضرورت تلاش و کوشش

انسان برای آنکه از گوهر وجود خویش استفاده کند و به اهداف بزرگ و ارزشمند برسد، باید به کار و کوشش بپردازد و در این زمینه کوتاهی نکند.

مردان بزرگ و شخصیت های ارزنده‌ای که نام آنان، صفحات تاریخ را زینت بخشیده است، در راه تحقق اهداف بلند خود، هیچ گاه از پای ننشسته اند، بلکه برای رسیدن به مقاصد عالی همواره کوشیده‌اند و در راه آن گام برداشته‌اند.

شما نیز برای رسیدن به اهداف الهی و ارزشمند خود بی وقفه تلاش کنید، که کار و کوشش در این راه، ضروری و بی‌بدیل است.

امام علی علیه السلام می‌فرماید: اندازه هرکس به اندازه همت اوست. (منتخب میزان الحکمه، ۳۱۴)

نفس خود را برای کار و کوشش آماده کنید

کار و کوشش باید با میل حقیقی انجام شود؛ زیرا اگر با اکراه نفسانی همراه باشد، آثاری منفی به بار می‌آورد که گاه از سود آن بیشتر است. بنابراین تلاش و فعالیت سنگین، برای آن دسته از افراد مفید است که از نظر نفسانی، میل و آمادگی لازم را دارند و افرادی که این گونه نیستند، باید ابتدا این آمادگی را در خود ایجاد کنند. درعین حال، نباید از تلاش و کوشش، به دلیل آنکه مطابق میل ما نیست، دست برداریم.
بزرگان دین، در راه رسیدن به اهداف عالی و مقاصد بزرگ خود، با تلاش و کوشش های فراوان، نفس خود را تابع عقل خود ساخته و بر همین اساس، توانسته‌اند به درجات عالی علم و عمل دست یابند. آنان در برابر توفان های ویرانگر، هیچ گاه از پای ننشستند، بلکه همواره همچون کوه استوار ایستادند و همچنان به استقامت و تلاش خود ادامه دادند.

کار را آگاهانه شروع کنید

از شرطهای اصلی برای نتیجه بخش بودن کار و فعالیت، آگاهی درباره آن است. امام علی علیه السلام می‌فرماید: «انسان بصیر و دل آگاه، از ابتدای کار می‌داند که نتیجه آن به نفع اوست یا به زیان او». (نهج البلاغه، خطبه ۱۵۴)

پرکاری، همراه با تدبیر و سازمان دهی

تلاش، فعالیت و پرکاری، از ویژگی‌های انسان‌های خودساخته و مؤمن است. آنان، به دلیل ایمان و اعتقاد راسخی که به راه و هدف خود دارند، هیچ گاه تسلیم ناملایمی ها و مشکلات نمی‌شوند و در کار و فعالیت خود ثابت قدم اند. به این نکته نیز توجه دارند که پرکاری باید باتدبیر و آگاهی همراه باشد تا مانع بروز اشتباه شود.

شکوفایی استعدادها با کار و تلاش

کسی که درصدد است استعدادهایش شکوفا شود و خواسته هایش جامه عمل بپوشد، باید کار و تلاش کند. شخصیت انسان از طریق کارهایی که انجام می‌دهد کامل تر می‌شود. بنابراین تنها راه رسیدن به خواسته‌ها، کار و تلاش است.

واقعیت کار، نه آرزو و پندار

از نگاه اسلام، تنها آرزوها و آرمان هایی ارزشمنداند که عملی و تحقق پذیر باشند. از این رو از مسلمانان خواسته شده است، به جای آرزوهای موهوم و خیال پردازی های بی اساس، به کارهایی که انجام آنها در واقعیت میسر است؛ بپردازند.

مبلغ بی عمل نباشیم

یکی از نشانه های ارج نهادن اسلام به کار و تلاش، آن است که از مسلمانان خواسته است با کردار، دیگران را به کار یا اندیشه‌ای دعوت کنند نه با گفتار؛ زیرا کردار، گویاتر و اثرگذارتر از گفتار است و عمل افراد، بزرگ ترین مُبَلّغ برای هر اندیشه یا دعوتی است.

فایده های کار

کار، افزون بر اینکه از نظر اقتصادی انسان را خودکفا می کند، ارابه های تمدن بشری را نیز به حرکت درمی آورد، زمینه بهره مندی از نعمت های خدادادی را فراهم می‌سازد. و روح امید را در انسان می‌دمد. از همه مهم تر اینکه سلامت جسمی و روانی وی را تأمین می‌کند.

استمرار کار

کار و تلاش در صورتی بارور و نتیجه بخش است که ادامه یابد تا به پایان و به نتیجه رسد؛ چون شروع کار، آسان است و بسیاری از دشواریها در ادامه کار، و نیمه راه آن رخ می‌دهد.

راهکار، وسایل و زمان مناسب

برای به نتیجه رسیدن کار، باید از راهکارها و ابزار و امکانات مناسب بهره گرفت. همچنین در زمان مناسب اقدام کرد. اقدام به کار پیش از زمان مناسب آن، همانند چیدن میوه پیش از رسیدن آن است.

پرهیز از کارهای بیهوده

کسی که سرمایه گران بهای عمر خویش را قدر بداند، آن را برای کارهای پوچ و بیهوده صرف نمی‌کند، زیرا این کار، در حقیقت نابود کردن قسمتی از جوهر زندگی است.

ضعف اراده، آفت موفقیت

با سستی اراده، زندگی انسان در شئون مختلف، حتماً با شکست پایان می‌یابد و بدبختی‌ها به علت خاموشی اراده، جان می‌گیرند. نه استعداد، و نه نبوغ، هیچ کدام نمی‌توانند جای اراده نیرومند را بگیرند. چه فایده دارد انسان دارای استعدادها و مواهب فوق العاده باشد، اما در راه رسیدن به مقصود، آنها را مورد استفاده قرار ندهد.
دانش و معلومات کافی به درد نمی‌خورد، مگر آنکه شخص این سرمایه را به کمک اراده در راه وصول به هدف خود به کار گیرد. فکر کنیم اگر نوع بشر فاقد عزم و اراده بود، چه حالی پیدا می‌کرد و کره زمین چه شکلی به خود می‌گرفت و قانون تکامل و ترقی در کجا اجرا می‌شد؟

موفقیت، نتیجه تلاش و کوشش

موفقیت، فرمول خاصی ندارد که کسی پنهانی آن را کشف کرده باشد، بلکه موفقیت نتیجه طبیعی تلاش و کوشش است. در این جهان مردانی در صف اول قرار می‌گیرند و از میان موانع و مشکلات به سلامت می‌گذرند که دارای اراده‌ای نیرومند باشند و همچون عقاب، از تندبادها، برای پرواز به نقاط بلند و مدد گیرند. افرادی که ابتکار دارند، هیچ شکست و مشکلی در تصمیم آنها خلل وارد نمی‌کند، بلکه شکست و سختی‌ها را وسیله‌ای برای پیروزی می‌دانند و روحیه شان در تنگنای سختی‌ها پرورش می‌یابد.

تلاش برای رسیدن به هدف

همه باید بدانیم که برای رسیدن به هدف و منظور، نباید انتظار داشته باشیم در جاده صاف و بی دست انداز طی طریق کنیم. کمتر کسی بدون رویارویی با مشکلات دلسرد کننده، به جایی رسیده است. هرگاه ما با شیوه صحیح، با مشکلات روبه رو شویم، مشکلات نه تنها مانعی فرا راهمان نخواهند بود، بلکه به پیشرفت و ترقی ما کمک خواهند کرد. هیچ تمرینی، مفیدتر از تلاش برای غلبه بر مشکلات نیست.

اراده بزرگ ترین سرمایه

برخی افراد وقتی به مرحله‌ای از پیشرفت می‌رسند، رشدشان متوقف می‌گردد و نمی‌توانند فعالیت خود را گسترده تر کنند و از مرتبه‌ای که در آن قرار گرفته‌اند، پا را فراتر نهند و به پایه بلندتر برسند.

این گونه افراد، در حقیقت از مزایایی که پایه و اساس بالارفتن ارزش انسانی است، بهره کمی دارند و لیاقت پیشرفتشان محدود است. برای تعالی و ترقی، صلاحیت و اراده شخص، بزرگ ترین سرمایه زندگی اوست که می‌تواند این سرمایه را از دست بدهد یا بر آن بیفزاید.

اراده سست و متزلزل، بی فایده و بی ثمر

هر اقدام انسان، محصول عقیده و عزم و اراده اوست که اگر اینها سست و کم اهمیت باشند، کار نیز ضعیف و کم ارزش خواهد بود، اشخاص سست اراده، وقتی تصمیمی می‌گیرند، گرفتار تردید و تزلزل اند و با یک جمله دیگران، تغییر عقیده می‌دهند و نقشه را عوض می‌کنند.
انسان سست اراده، آشکارا از اراده دیگران پیروی می‌کند و مانند برگ درخت در برابر باد، به هر سو رانده می‌شود. بسیارند کسانی که به علت نداشتن قاطعیت، هیچ کاری را تا نتیجه نهایی دنبال نمی‌کنند، مثلاً اگر فواید شغل و حرفه‌ای توجهشان را جلب کند، با علاقه و اشتیاق فراوان، مدتی به آن کار مشغول می‌شوند، ولی همین که با دشواری هایی روبه رو شوند، علاقه و رغبتشان از بین می‌رود و دچار دلسردی شکننده می‌شوند.