تفکر و ارزش فکر

توسط مدیر سایت · ۱۴ اسفند, ۱۴۰۰

ارزش فکر:
لغت شناسان «فکر» را به اِعمال عقل و به کارگیری ذهن، معنا کرده اند. بنابراین، مرز بین نوع انسانی و سایر حیوانات «عقل» است و «فکر» که همان بکارگیری نیروی عقلانی است حدّ فاصل بین دو صنف از انسان ها است و در حقیقت آدمیان از این زاویه بر دو قسم اند.
گروه اول: متفکران، و گروه دوم: کسانی که این ابزار و سرمایه خدادادی را مهمل گذاشته و به تعطیل کشانده‌اند.

نیروی عقل اگر به طور طبیعی و بر اساس فطرت خود و بدون دخالت انگیزه ها و عوامل نفسانی و شیطانی به کار افتد، نتیجه‌ای خوش و سازنده خواهد داشت و رو به سوی «رحمان» می‌برد. و هرگاه با راهبرد قوه واهمه به جریان افتد بازده آن تلخ و تخریب گر خواهد بود. در این صورت، عقل به استخدام شیطان و عاریت او در آمده و از وظیفه اصلی خود باز مانده بلکه در جهت ضد آنچه آفریده شده است به کار گرفته خواهد شد.

قرآن کریم درباره ارزش فکر، در ده‌ها آیه با عناوین مختلف هم چون «تفکر» و «تدبّر» و «تعقل» باب سخن گشوده است و بهره گیری از آیات الهی را چه در تکوین و چه در تشریع و برخورداری از مایه های عبرت در جهت هدایت را، منوط بدان دانسته است؛ و همچنین در روایات رسیده از معصومان ـ علیهم السلام ـ بر جایگاه والای آن در عرصه تعلیم و تربیت اسلامی با تعبیرات مختلف تاکید گردیده است.

امیر المؤمنین ـ علیه السلام ـ می‌فرماید: «…ألا لا خیر فی قرائه لیس فیها تدبّر ألا لا خیر فی عباده لیس فیها تفکّر»
هشدار شما را! که علم بدون بار فهم و تأمل، و خواندن قرآن بدون تدبّر، و عبادت بر کنار از تفکر، بهره‌ای نخواهد داد.

آن چه مهم است هدایت فکر، در مسیر سالم است، زیرا فکر صحیح است که انسان را تعالی داده، تمدن ها را ساخته و تاکنون جامعه بشر را در ابعاد مختلف به پیش برده است. همچنان که تمامی خسارت‌ها و نابسامانی های فراوان که امروز دامنگیر بشر است، نتیجه افکار غلط و اِعمال نظر طرّاحان و دانشمندانی است که اندیشه خود را در راه ارضای هوس های خود و صاحبان زر و زور به کار بسته و می‌بندند.